ΧΙΛΣΜΠΟΡΟ.

Υπήρξε η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι για τη «σιδηρά κυρία»… Μια υπόθεση για χάρη της οποίας στήθηκε μια τεράστια συνωμοσία… Μια από τις μεγαλύτερες τραγωδίες του παγκόσμιου αθλητισμού… Ή αλλιώς, Χίλσμπορο… 26 χρόνια μετά ρίχνουμε φως σε μια κατά τα άλλα σκοτεινή υπόθεση με πολλές ανορθογραφίες…

Γράφει ο Δημόκριτος Παπαλεξόπουλος

Το ημερολόγιο δείχνει 15 Απρίλη 1989. Στο Λίβερπουλ ετοιμάζονταν για το μεγάλο ημιτελικό με τη Νότιγχαμ Φόρεστ στο Γήπεδο της Σέφιλντ. Η εκδρομή είχε ξεκινήσει και ο κόσμος από νωρίς γέμιζε τις εξέδρες του Χίλσμπορο.

Η τότε πρωταθλήτρια Αγγλίας, Λίβερπουλ, αντιμετωπίζει την κάτοχο του Λιγκ Καπ, Νότιγχαμ Φόρεστ. Λίγη ώρα πριν από την έναρξη του παιχνιδιού η προσέλευση των οπαδών της Λίβερπουλ στο γήπεδο του Χίλσμπορο, στο οποίο το 1988 οι δυο ομάδες είχαν τεθεί και πάλι αντιμέτωπες, κορυφώνεται. Οι οπαδοί των «Ρέντς» μετά από αλλεπάλληλες συγκυρίες άργησαν να φτάσουν στο γήπεδο, με αποτέλεσμα μια ώρα πριν από την έναρξη της αναμέτρησης μια ξαφνική κοσμοσυρροή να δημιουργήσει το αδιαχώρητο έξω από τη θύρα της «Leppings Lane end», της μικρής κερκίδας του Χίλσμπορο.

Λίγα λεπτά μόλις προτού ο διαιτητής σφυρίξει τη σέντρα της αναμέτρησης, τουλάχιστον 10.000 οπαδοί των «κόκκινων» βρίσκονταν ακόμη έξω από τρεις θύρες του γηπέδου, ενώ την ίδια στιγμή στις κερκίδες επικρατούσε το αδιαχώρητο.

Ό,τι ξεκινούσε σα μια μέρα στο γήπεδο, θα τελείωνε ως εφιάλτης… Λίγα λεπτά αργότερα, κάτω από τα κιγκλιδώματα του Χίλσμπορο χάθηκαν 96 ζωές...

"Το θυμάμαι σαν να είναι χθες. Ήταν μία όμορφη μέρα. Θυμάμαι τη λιακάδα. Με στοιχειώνει. Όλα συνέβησαν πίσω από την εστία μου. Μπορώ να δω αυτές τις εικόνες και σήμερα, εάν το σκεφτώ. Ποτέ δεν θα φύγουν. Δεν αφαιρούνται από το μυαλό. Δεν θα ξεχάσω ποτέ. Βγήκαμε για να εξετάσουμε τον αγωνιστικό χώρο πριν από τον αγώνα. Η μεσαία θύρα του πετάλου γέμιζε. Εκείνη τη στιγμή δεν σκεφτήκαμε τίποτα γι' αυτό. Πήγαμε πίσω στα αποδυτήρια για να ετοιμαστούμε. Έγινε η σέντρα και μετά από 90 δευτερόλεπτα, είχαμε δοκάρι. Μετά η μπάλα πήγε στο πέταλο, πίσω από εμένα. Πήγα να τη μαζέψω". Αυτά ήταν τα λόγια του Μπρους Γκρόμπελαρ, του τερματοφύλακα της Λίβερπουλ με καταγωγή από τη Ζιμπάμπουε, ο οποίος είδε πιο κοντά από τον καθένα το μοιραίο να εκτυλίσσεται μπροστά του.

Η καλύτερη φράση που θα μπορούσε να περιγράψει την ιστορική πορεία των ανθρωπίνων κοινωνιών είναι αυτή του «αποδιοπομπαίου τράγου». Η εύρεση ενός ανθρώπου ή ενός συνόλου, στον οποίο μπορεί κανείς να μεταφέρει τις ευθύνες του, ελαφρύνοντας το όποιο ηθικό στην καλύτερη, ή νομικό, στη χειρότερη, βάρος του… Το πλέον ειδεχθές στην υπόθεση Χίλσμπορο είναι η προσπάθεια ανάθεσης των ευθυνών στα ίδια τα θύματα της τραγωδίας!

Διότι το σενάριο που επικρατούσε τα προηγούμενα χρόνια, περιελάμβανε τη σκιαγράφηση του προφίλ των οπαδών που παρευρέθηκαν στην αναμέτρηση, ως μεθυσμένοι, που είχαν κάθε άλλο, παρά σώας τας φρένας, και μην έχοντας εισιτήριο, αποφάσισαν να «μπουκάρουν» στο γήπεδο με το έτσι θέλω… Άρα, η βίαια και παραβατική συμπεριφορά των χούλιγκανς ήταν αυτή που οδήγησε 96 ανθρώπους σε φρικτό θάνατο, να πεθάνουν όρθιοι, ανάμεσα στους χιλιάδες που συμπιέστηκαν σ’εκείνο το μοιραίο πέταλο. Οι ίδιοι οι νεκροί θεωρήθηκαν εν πολλοίς υπεύθυνοι για τον θάνατό τους, μαζί με τους υπόλοιπους χούλιγκανς, που προκάλεσαν την τραγωδία, σκότωσαν τους δικούς τους φιλάθλους, αλλά την γλίτωσαν.

Τραγικός απολογισμός, 96 νεκροί οπαδοί. Η σκανδαλοθηρική «Sun» στο πρωτοσέλιδό της την επόμενη ημέρα μιλάει για χούλιγκαν! Ο τότε πρόεδρος της UEFA, Ζακ Ζορζ, αποκαλεί τους οπαδούς της Λίβερπουλ «ζώα» και στη συνέχεια ανασκευάζει τις δηλώσεις του…

Η αλήθεια όμως απέχει παρασάγγας…

Σύμφωνα με το τελευταίο πόρισμα, μόλις πριν τρία χρόνια, οι οπαδοί δεν έχουν την παραμικρή ευθύνη για την τραγωδία. Κανείς δεν ήταν μεθυσμένος, κανένας δεν έκανε ντου, κανένας δεν είχε κάποιου είδους βίαιας ή παραβατικής συμπεριφοράς που προκάλεσε ή συνέβαλε στο δυστύχημα, με την ευθύνη για την τραγωδία να ανήκει 100% στην αστυνομία.

Ένα πόρισμα που ήρθε για να εκθέσει πολλούς, από τον τότε διευθυντή της “Sun” μέχρι το δήμαρχο του Λονδίνου, κι από τον ιατροδικαστή που συμμετείχε στην αρχική έρευνα, μέχρι την αστυνομία…

Παίρνοντας τα πράγματα όμως με τη σειρά, ποια ήταν τα λάθη των αρμοδίων;

Η καθυστερημένη προσέγγιση του γηπέδου εκ μέρους των φιλάθλων ασφαλώς γέννησε αμφιβολίες, όσον αφορά την είσοδό τους στο γήπεδο. Εντούτοις, η εύλογη πρόταση για αναβολή της έναρξης του αγώνα, προκειμένου οι οπαδοί να εισέλθουν ομαλά στις κερκίδες, απορρίπτεται. Η αστυνομία, αδυνατώντας να συγκρατήσει το πλήθος, αποφασίζει να ανοίξει τις θύρες του γηπέδου και ταυτόχρονα να ανοίξει και τις … Πύλες της Κολάσεως. Οι οπαδοί της Λίβερπουλ κατευθύνονται κατά εκατοντάδες προς τη θύρα «Leppings Lane» που ήταν ήδη κατάμεστη από νωρίς. Οι αστυνομικές αρχές δεν καθοδηγούν τους οπαδούς της Λίβερπουλ προς τα πλαϊνά κενά μέρη της εξέδρας με αποτέλεσμα το κακό να μην αργήσει να γίνει.

Τα πρώτα θύματα, στις μπροστινές σειρές της εξέδρας είναι γεγονός. Μην έχοντας χώρο, δεκάδες άνθρωποι εγκλωβίζονται πάνω στα κάγκελα και πεθαίνουν ακαριαία από αναπνευστικά προβλήματα. Η κατάσταση πιο πίσω ακόμη πιο τραγική. Ανάμεσα στα νεκρά πτώματα, εκατοντάδες οπαδοί της Λίβερπουλ προσπαθούν να σωθούν. Οι πιο τυχεροί εισέρχονται στον αγωνιστικό χώρο, ενώ άλλοι ανασύρονται στην πάνω εξέδρα του γηπέδου!

Λίγα μόλις λεπτά μετά την αναμέτρηση του αγώνα, ο τότε γκολκίπερ της Λίβερπουλ, Μπρούς Γκρόομπελαρ, διαπιστώνοντας ότι κάτι κακό συμβαίνει στις εξέδρες, ενημερώνει τον διαιτητή της αναμέτρησης, που αποφασίζει να διακόψει τον αγώνα και να στείλει τις δυο ομάδες στα αποδυτήρια."Ο Κένι (σ.σ. Νταλγκλίς, προπονητής τότε των "κόκκινων") είπε 'κρατηθείτε ζεστοί, ίσως παίξουμε ξανά'. Δεν γνωρίζαμε το μέγεθος του συμβάντος. Στη συνέχεια, ένας φίλαθλός μας που τον γνωρίζαμε εισέβαλε στα αποδυτήρια. Λύγισε μπροστά μας. Είπε ότι είχε δει 10 σωρούς να μεταφέρονται και ότι ήταν σαν εμπόλεμη ζώνη. Ο Κένι τον έβγαλε έξω, επειδή δεν ήθελε να αναστατωθούν οι παίκτες. Ακολούθως, ο διαιτητής μας είπε ότι το παιχνίδι διεκόπη. Από εκεί και πέρα, υπήρχε μόνο ζοφερή διάθεση", εξιστορεί ο τότε κίπερ της Λίβερπουλ.

 Η αστυνομία καθυστέρει να διατάξει την εκκένωση των κερκίδων, ενώ παράλληλα δεν επιτρέπει στους οπαδούς να εισέλθουν στον αγωνιστικό χώρο. Μόλις αυτό επιτρέπεται, το γήπεδο γεμίζει με δεκάδες νεκρούς και εκατοντάδες ακόμη τραυματίες.

Κι επειδή τα λάθη δεν είναι παρά ένα ντόμινο, με το πρώτο να γίνεται η θρυαλλίδα που θα ανάψει την πύρινη λαίλαπα των παραλείψεων, το τραγικότερο λάθος έχει να κάνει με την απουσία βοήθειας από τη στθγμή που έγιν το συμβάν, αφού οι νέες έρευνες μαρτυρούν ότι 59 από τα 96 θύματα θα μπορούσαν να είχαν σωθεί με βασική ιατρική βοήθεια! Το ρόλο των τραυματιοφορέων ανέλαβαν οι υπόλοιποι οπαδοί, καθώς μετατρέποντας σε φορεία τις διαφημιστικές πινακίδες, προσπαθούσαν μάταια να σώσουν όσους μπορούσαν, αφού από τα 42 ασθενοφόρα που κατέφθασαν στο γήπεδο, μόλις τα 2 (!) εισήλθαν στον αγωνιστικό χώρο, αφού η αντίστοιχη εντολή δε δόθηκε ποτέ, με τη δικαιολογία ότι στον αγωνιστικό χώρο γίνονται απλώς «φασαρίες».

«Όταν ο κόσμος κατάλαβε τι πραγματικά συνέβηκε, άλλαξε και η συμπεριφορά όσων έτρεχαν προς την εξέδρα της Φόρεστ για "εκδίκηση". Θα μπορούσε να ήταν πολύ χειρότερα τα πράγματα εάν οι οπαδοί της Φόρεστ αντιδρούσαν. Η καταστροφή ήταν ήδη μεγάλη αλλά μπορούσε να ήταν πολύ χειρότερη αν καταλάβαιναν ότι πήγαιναν προς το μέρος τους για να τους επιτεθούν. Προς τιμή τους, οι οπαδοί της Φόρεστ έδειξαν αυτοσυγκράτηση. Για τον τρόπο που αντέδρασαν τότε στο Χιλσμπρο, θα είναι για πάντα στην καρδιά μου. Πολύ σύντομα έγινε γνωστό το μέγεθος της τραγωδίας. Ο κόσμος έσπαζε της διαφημιστικές ταμπέλες για να τις χρησιμοποιήσει σαν φορεία και να βοηθήσουν τους συνάνθρωπους τους και να τους μεταφέρουν στον αγωνιστικό χώρο. Οι αστυνομικοί και οι υπεύθυνοι ασφαλείας δεν μπορούσαν να κάνουν πολλά πράγματα. Ήταν στην λάθος μεριά του φράκτη. Ήταν απαίσιο να σκέφτεσαι για πόση ώρα επικρατούσε ο καταστροφικός πανικός. Ήταν απίστευτα καταθλιπτικό όταν συνειδητοποίησα πως κατά τη διάρκεια των έξι λεπτών που οι ποδοσφαιριστές έπαιζαν μπάλα, οι οπαδοί της Λίβερπουλ άρχισαν ήδη να πεθαίνουν»,  ήταν οι δηλώσεις του Κένι Νταλγκλίς.

Καθοριστικό ρόλο στη συγκάλυψη αυτής της τραγικής παράλειψης έδωσε το πόρσιμα του ιατροδικαστή, καθώς αποδείχθηκε ότι αποφάνθηκε επίτηδες πως ήταν όλοι νεκροί στις 3.15 (ο αγώνας ξεκίνησε στις 3). Το έκανε επίτηδες, έτσι ώστε καμία έρευνα να μην γίνει για τις παραλείψεις και τα λάθη που έγιναν μετά από εκείνο το χρονικό σημείο, έτσι ώστε να μην παρθούν καταθέσεις για όσα συνέβησαν μετά τις 3.15.

Σήμερα οι οικογένειες των θυμάτων άκουσαν να επιβεβαιώνεται αυτό που φώναζαν χρόνια, πως πολλοί από τους νεκρούς ήταν ακόμα στη ζωή στις 3.15…

Και φυσικά, αυτή δεν ήταν η μόνη παραποίηση των στοιχείων… Όπως αποδείχθηκε, με στοιχεία που δεν χωρούν καμία αμφισβήτηση, αυτό που οι οικογένειες των θυμάτων φώναζαν εδώ και 23 χρόνια: υπήρξε ξεκάθαρο σχέδιο, μια ξεκάθαρη πια συνωμοσία, με στόχο να φύγει σχεδόν κάθε ευθύνη από τις αρχές και να κατασκευαστεί μια 100% ψεύτικη εκδοχή, που θα κάνει τους πάντες να πιστέψουν πως το Χίλσμπορο ήταν άλλη μία περίπτωση χουλιγκανισμού.

Όπως ο ίδιος ο Άγγλος πρωθυπουργός δήλωσε στη Βουλή, τα ανώτερα στελέχη της αστυνομίας αλλοίωσαν σκόπιμα 164 καταθέσεις απλών αστυνομικών, που ήταν εκείνη την ημέρα στο γήπεδο. Εκατόν εξήντα τέσσερις καταθέσεις, που έλεγαν τα πράγματα όπως έγιναν, αλλοιώθηκαν πριν φτάσουν στα χέρια του Λόρδου Τέιλορ. Αφαιρέθηκαν εντελώς 116 παράγραφοι, που περιέγραφαν τις αστυνομικές παραλείψεις και εξηγούσαν πως από την ώρα που ξεκίνησε το κακό, δεν υπήρξε καμία συντονισμένη ενέργεια που θα γλίτωνε ζωές.

Και φυσικά, όλα αυτά δε θα μπορούσαν να προβληθούν ως αλήθειες, χωρίς την αρωγή της «τέταρτης εξουσίας», του Τύπου… Δεν ήταν μόνο η «Sun», με το εμετικό πρωτοσέλιδο με τίτλο “Η αλήθεια” που ανέφερε πως “οι οπαδοί έκλεβαν τους νεκρούς, κατουρούσαν τους γενναίους αστυνομικούς και έδερναν αυτούς που έδιναν το φιλί της ζωής”. Σχεδόν όλες οι εφημερίδες φιλοξένησαν τις επόμενες μέρες της τραγωδίας ρεπορτάζ που μιλούσαν για οπαδούς που επιτέθηκαν στα ασθενοφόρα, έκαναν βανδαλισμούς κι όχι μόνο προκάλεσαν το δυστύχημα, αλλά επιβάρυναν τις όποιες διαδικασίες διάσωσης. Αντί για καταθέσεις που φώτιζαν ξεκάθαρα τις ευθύνες των αρχών, το φως είδαν κατασκευασμένες αναφορές που μιλούσαν για χουλιγκανισμούς που ουσιαστικά δεν συνέβησαν ποτέ… Η δικαίωση άργησε, αλλά ήρθε, καθώς συγγνώμη ζήτησε και ο Μακένζι, τότε διευθυντής της “Sun”.

Στο ίδιο μήκος κύματος είχε κινηθεί με δηλώσεις του το 2004, ο δήμαρχος του Λονδίνου, Μπόρις Τζόνσον : “Μια βαθιά απεχθής ψύχωση των οπαδών της Λίβερπουλ, να βλέπουν πάντα τους εαυτούς τους ως θύματα. Δεν υπάρχει καμία δικαιολογία για την αποτυχία των οπαδών να αναγνωρίσουν, έστω και σήμερα, πως έπαιξαν ρόλο στην τραγωδία, με τους μεθυσμένους χούλιγκανς που απερίσκεπτα έκαναν ντου. Η αστυνομία έγινε ένας βολικός αποδιοπομπαίος τράγος, το ίδιο κι η εφημερίδα Sun.”

Ένας ολόκληρος μηχανισμός λοιπόν, μια ολόκληρη κοινωνία, στήθηκε ως άλλη ρωμαϊκή φάλαγγα γύρω από αυτό το σκοτεινό συμβάν, περιφρουροώντας το για δεκαετίες. Ο λόγος;… Μα όλα έχουν τη σημασία τους… Ακόμα και ο Ντέιβιντ Κάμερον, που υπήρξε λάβρος απέναντι στην όλη συνωμοσία, δεν αναφέρθηκε ποτέ στην τότε ηγεσία, και τη «σιδηρά κυρία», Μάργκαρετ Θάτσερ… Διότι, αν σήμερα ζούσε ο Ευριπίδης, θα έλεγε πως η όλη εκστρατεία της έγινε "για ένα πουκάμισο αδειανό για μιαν Ελένη". Η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι της υπομονής της Θάτσερ, η οποία πήρε σκληρά μέτρα απέναντι στον χουλιγκανισμό, ήταν τα γεγονότα του Χίλσμπορο… Ο Άγγλος πρωθυπουργός λοιπόν, φρόντισε να διατηρήσει … άσπιλο κι αμόλυντο το κύρος του αστυνομικού κράτους της Θάτσερ.

Αυτό που θα περίμενε κανείς, ωστόσο, ήταν η αντίδραση εκ μέρους των οπαδών, ακόμα και αυτών που ανήκουν σε άλλες ομάδες, οι οποίοι θα υπερασπίζονταν τη μνήμη των «συναδέλφων» τους. Αντ’ αυτού, το συμβάν του Χίλσμπορο αποτελούσε και αποτελεί πηγή συνεχούς άντλησης συνθημάτων για να «πικάρουν» τους οπαδούςς των «ρεντς».

Κλασική απάντηση στην αναφορά του Χίλσμπορο είναι το   “typical scousers, always the victim, never your fault” (=“Ναι, σας ξέρουμε, εσείς είστε τα θύματα, δεν φταίτε ποτέ”), με τους οπαδούς της Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ να το προχωρούν ένα βήμα παραπέρα με τη φράση “you killed your own fans, murdering bastards, 96 were not enough” , την ώρα που οι οπαδοί της Tσέλσι έχουν διακόψει ενός λεπτού σιγή σε ημιτελικό Κυπέλλου Αγγλίας με την Τότεναμ, προκειμένου να διαμαρτυρηθούν για τους «δολοφόνους».

Οι μόνοι που πίστεψαν στην αλήθεια ήταν φυσικά οι συγγενείς των θυμάτων, που μέσα σε ένα κλίμα σαν αυτό που περιγράψαμε, δεν έχασαν ποτέ την πίστη τους στους δικούς τους ανθρώπους. Η δικαίωση τελικά ήρθε, καθώς καθάρισαν μια για πάντα την υστεροφημία των νεκρών, οι οποίοι, όντας θύματα μιας απίστευτης τραγωδίες, παρουσιάστηκαν ως θύτες με τον πλέον αισχρό τρόπο. Σίγουρα, ο αγώνας δεν τελειώνει, μέχρι να τιμωρηθούν όλοι οι υπεύθυνοι της τραγωδίας, αλλά και αυτοί που κατόρθωσαν να σκηνοθετήσουν μια ιστορία διαφορετική από την πραγματικότητα.

Διότι διαβάζοντας την παραπάνω ιστορία, δεν ξέρεις τι είναι χειρότερο…  να είσαι υπαίτιος μιας τραγωδίας με τις λάθος αποφάσεις σου ή να προσπαθείς να μαζέψεις τα ασυμμάζευτα συγκαλύπτοντας τις ευθύνες σου και φορτώνοντάς τες στη μνήμη 96 νεκρών…

ΠΗΓΗ : https://www.sportandbusiness.gr/